Aby zrozumieµ ten tytu│, nale┐a│oby przypomnieµ sobie odleg│e czasy, w kt≤rych uczy│o siΩ jΩzyka angielskiego oraz uruchomiµ czΩ╢µ umys│u s│u┐▒c▒ do odcyfrowywania akronim≤w. Dzisiejsze internetowe b│oto to MUD - skr≤t od Multi User Dungeon, choµ istniej▒ i inne wariacje rozwiniΩcia tego akronimu. MUDy s▒ wieloosobow▒ zabaw▒ zasadniczo wywodz▒c▒ siΩ ze ╢wiata D&D, od d│u┐szego czasu ju┐ rozwijan▒ i mocno wykraczaj▒c▒ poza zakres pierwszych eksperyment≤w w tym polu.

MUDy korzenie swoje maj▒ w IRCu, gdzie jak mo┐na siΩ domy╢liµ, spotykali siΩ gracze i MG aby rozegraµ przygodΩ w Sieci. W ko±cu komu╢ znudzi│o siΩ wpisywania ci▒gle tych samych tekst≤w i wymy╢lania na ka┐d▒ okazjΩ nowego ╢wiata - i tu znalaz│o siΩ miejsce dla pewnego specyficznego rodzaju virtual reality. ªwiata, kt≤ry zaludniaj▒ w wiΩkszo╢ci potwory do bicia, po kt≤rym chodz▒ grupami ┐▒dni krwi gracze, gdzie jedynym zajΩciem gracza jest zdobywanie kolejnych poziom≤w, a┐ do osi▒gniΩcia statusu wizarda - nie chodzi tu o umiejΩtno╢ci magiczne, a o klasΩ zaawansowania. Przez d│ugi czas (i nawet teraz) MUDy pe│ne by│y walk o w│adzΩ, przekrΩt≤w, nieuczciwej eliminacji przeciwnik≤w przez kasowanie ich plik≤w postaci, co sprowadza│o ich do zera. Ale mo┐na by│o i inaczej.

Pewna zmiana nast▒pi│a, gdy pewna grupa koder≤w stworzy│a MUCK. Akronim rozwija siΩ zapewne do Multi User Creation Kit (ale to tylko jedno z rozwiniΩµ), za╢ samo s│owo oznacza z grubsza "naw≤z". Tu cel rozrywki znacz▒co przesun▒│ siΩ od zabijania i nabijania punkt≤w do╢wiadczenia do wsp≤lnego budowania ╢wiata oraz tworzenia kreatywnych przyg≤d, zagadek i labirynt≤w mentalnych. W MUCKach komendy OLC (OnLine Creation) dostΩpne s▒ dla wszystkich graczy, istnieje pewien logicznie zbudowany lecz skomplikowany system tworzenia powi▒za± pomiΩdzy obiektami - tam pok≤j (pomieszczenie) jest w wielu aspektach traktowany podobnie jak przedmiot. Tam walka praktycznie nie istnieje. Jest, owszem, komenda rob, kt≤ra mo┐e okra╢µ postaµ z jednego (!) pensa, czy innej jednostki walutowej, oraz komenda kill, za kt≤r▒ siΩ jednak p│aci aby podnie╢µ prawdopodobie±stwo zabicia. Jednak ╢mierµ nie jest niczym gro╝nym, zwykle zabita postaµ startuje w swojej lokacji, otrzymuj▒c jeszcze pieni▒dze z ubezpieczenia. Jedyne co w tej grze kosztuje, to w│a╢nie budowanie.

Zupe│nie inn▒ klas▒ tekstowej virtual reality s▒ MUDy w kt≤rych na porz▒dku dziennym (dozwolone przez bog≤w) jest PK (Player Killing). Wszystkie obecnie MUDy oparte na solidnym kodzie nie pozwalaj▒ ju┐ na zdobywanie boskich przywilej≤w tylko poprzez nabijanie PDk≤w. Zwykle dla graczy istnieje ograniczona liczba poziom≤w postaci - na najwy┐szym z nich mog▒ oni np. dyskutowaµ z bogami o zmianach czy wype│niaµ pewne, mo┐na to tak nazwaµ, zadania administracyjno/porz▒dkowe. Tam gdzie zabijanie i ograbianie innych postaci to codzienno╢µ, zawsze istniej▒ klany. Celem istnienia klanu postaci jest w│a╢nie zbieranie bractwa do eksterminacji innego klanu. Pojedyncza postaµ przecie┐ nie mia│a by wielkich szans przeciw paru killerom z wrogiego klanu. Pokoje klanu s▒ zwykle niedostΩpne dla postaci nale┐▒cych do innych stowarzysze±, na niekt≤rych MUDach istniej▒ specjalne umiejΩtno╢ci dostΩpne wy│▒cznie dla cz│onk≤w jednego klanu, siedziby tych zrzesze± maj▒ specjalne pokoje gdzie mog▒ zbieraµ sprzΩt potrzebny do walki - a kt≤ry nie zostanie skasowany po restarcie MUDa.

Restarcie - a dlaczego kto╢ mia│by restartowaµ komputer na kt≤rym stoi tak wspaniale zbudowany wirtualny ╢wiat? Ot≤┐ dlatego, ┐e wiΩkszo╢µ maszyn, na kt≤rych dzia│aj▒ MUDowe serwery, stoi w uczelniach. Osoby "zarz▒dzaj▒ce" zabaw▒ robi▒ to wy│▒cznie dla cel≤w "edukacyjnych". Przecie┐ wyzwaniem dla koder≤w i nie tylko jest stworzenie logicznego, sp≤jnego zestawu zasad obowi▒zuj▒cych w ich ╢wiecie, stworzenie i utrzymywanie w ca│o╢ci oraz powstrzymywanie od spuchniΩcia ca│ej tej struktury plik≤w i katalog≤w. Ponadto wyzwaniem jest jeszcze powstrzymywanie ca│ej kadry o╢rodka informatycznego od pozbycia siΩ tego zjadacza zasob≤w i po┐eracza przepustowo╢ci │▒cza. Tak czy tak, zdarza siΩ czasem, ┐e podczas przeprowadzki czy wymiany sieci energetycznej, komputer na kt≤rym stoi serwer zostanie wy│▒czony. Wtedy zdarzyµ siΩ mog▒ r≤┐ne rzeczy - w najlepszym przypadku trzeba bΩdzie tylko go w│▒czyµ i uruchomiµ serwer, w najgorszym przepadn▒ wszystkie pliki postaci - absolutna zgroza.

Ka┐dy MUD potrzebuje koder≤w - zdolnych programist≤w kt≤rym chce siΩ w swoim wolnym czasie napisaµ co╢ na potrzeby MUDa. Stanie w miejscu jest oznak▒ zacofania - trzeba siΩ wiΩc ca│y czas rozwijaµ. Mo┐e siΩ na przyk│ad okazaµ, ┐e jaka╢ umiejΩtno╢µ nie dzia│a jak powinna - kto╢ musi poprawiµ. Gracze mog▒ zechcieµ posiadaµ w│asne lokacje z ograniczeniami wstΩpu - trzeba napisaµ. Do tych swoich dom≤w na MUDzie chcieli by jeszcze magicznego portala noszonego w kieszeni? Nie ma sprawy. I skrzynki kt≤rej zawarto╢µ prze┐yje ewentualne skasowanie pliku postaci - zrobimy to. Jednak istniej▒ pewne technologiczne limity tego co mo┐na zmieniµ - z powod≤w hardware'owych i software'owych. Pierwszy to limity mocy procesora, i pamiΩci systemu, choµ MUDy tego pierwszego zu┐ywaj▒ niewiele, za╢ drugiego ca│kiem, ca│kiem - choµ w czasach obecnych nie jest to znowu tak wiele jak wam siΩ wydaje, a wszystkie porz▒dne systemy operacyjne maj▒ przecie┐ VMM.

Limity software'owe to miΩdzy innymi limit otwartych deskryptor≤w plik≤w - a po polsku maksymalna liczba graj▒cych postaci w dowolnym momencie. Ponadto nie jest │atwo dorobiµ np. kierunki northwest, northeast, southwest, southeast na istniej▒cym ju┐ kodzie kt≤ry ma zabite na sta│e podstawowe cztery kierunki geograficzne plus g≤ra/d≤│. Nie mo┐na te┐ rozdymaµ ponad miarΩ listy umiejΩtno╢ci - po pewnym czasie nikt nie bΩdzie m≤g│ poj▒µ ani spamiΩtaµ ich wszystkich i pewne s▒ duplikaty. W tym momencie mo┐e pa╢µ s│owo o zmianie kodu - a jest z czego wybieraµ. Podstawowe szkielety MUD≤w to udostΩpnione publicznie ╝r≤d│a serwer≤w, kt≤re mo┐na modyfikowaµ. Jest np. Merc, podstawa wszystkiego. Jest ROM, ulepszony Merc, z poprawionym systemem notek i umiejΩtno╢ci. Jest Envy, ulepszony ROM, z mobkami (potworami) pamiΩtaj▒cymi swoich uprzednich oprawc≤w. Jest Smaug, z zakrΩconym jak s│oik na zimΩ systemem walki i broni. Jest TinyMUD, blisko koncepcji MUCK≤w. Jest r≤wnie┐ lpmud, naj│atwiejszy do instalacji, z zupe│nie inn▒ koncepcj▒ logowania ni┐ pozosta│e. S│owem - jest z czego wybieraµ.

MUDowcy nie s▒ ╢rodowiskiem odizolowanym, widz▒cym siΩ tylko (ekhm) przez terminale na kt≤rych wklepuj▒ teksty. Izolacja u┐ytkownik≤w czΩsto sprzyja tworzeniu kontakt≤w, oddala takie bana│y jak wygl▒d czy prawdziw▒ p│eµ czy preferencje seksualne u┐ytkownik≤w - na MUDzie ka┐dy jest dok│adnie tym, kim chcia│by byµ. Nie istniej▒ tu ╢mieszne podzia│y rasowe, wiekowe, polityczne - to wszystko blednie w obliczu ca│ej tej rozrywki. I tak jak np. ╢rodowisko IRCowe czasami spotyka siΩ ze sob▒ aby przy ognisku robiµ to co zawsze - gadaµ, tak i gracze MUDowi spotykaj▒ siΩ czasem ze sob▒, aby obejrzeµ twarze tych, z kt≤rymi to w wirtualnym ╢wiecie r▒bali tabuny potwor≤w. Na takich spotkaniach gracze maj▒ wiΩksze szanse przeforsowaµ jakie╢ pomys│y swoim bogom (administratorom, koderom), przedyskutowaµ je w ╢rodowisku sprzyjaj▒cym kontemplacji bardziej ni┐ czarny ekran i klawiatura jako jedyny interfejs. Na takich spotkaniach czΩsto zawi▒zuj▒ siΩ te┐ znajomo╢ci, czΩsto d│ugotrwa│e. Ciekawym za╢ ich elementem jest zawsze przyzwyczajanie siΩ do twarzy czy postury go╢cia, kt≤ry na MUDzie gra twardego wojownika, a w RLu (real life) jest chucherkiem z okularami grubo╢ci czterech p│yt kompaktowych maj▒cymi zooma jak mikroskop na lekcjahc biologii w szkole.

Pomimo tego, ┐e jest to ╢wiat jedynie wirtualny, jest on przez wszystkich zaanga┐owanych traktowany powa┐nie, czasem a┐ nadto. Znane s▒ przypadki w kt≤rych osoby powa┐nie zaanga┐owane graniem na MUDach straci│y pracΩ, miejsce na uczelni, czy te┐ swoj▒ mi│o╢µ. Ale to dla nich nic, przecie┐ uda│o im siΩ doj╢µ do poziomu herosa. Ludzie spoza ╢rodowiska rzadko potrafi▒ ich zrozumieµ. Tak powa┐ne traktowanie sprawy ma r≤wnie┐ inne objawy - wspomniane ju┐ walki o w│adzΩ. Choµ w tym przypadku jest to uzasadnione, jako ┐e MUD jest efektem wsp≤lnej pracy grupy ludzi, kt≤rzy niechΩtnie widzieliby co zrobi▒ z nim nieodpowiedzialni nastΩpcy. Batalie o s│uszno╢µ przekona± maj▒ przedziwne skutki - ot≤┐ na pewnym zje╝dzie w Poznaniu koderzy nie mogli doj╢µ do porozumienia w temacie zmiany bazowego kodu MUDa - z czego wyros│a sytuacja, gdzie dwa MUDy w naszym kraju nazywaj▒ siΩ identycznie, a kwestie kt≤ry z nich jest lepszy (s│uszniejszy) s▒ tzw. tematami religijnymi - gdyby kto╢ je poruszy│ w nieodpowiednim momencie (prawie zawsze) spowodowa│oby to tzw. ╢wiΩt▒ wojnΩ. Gracze z jednego za╢ zawsze twierdz▒ ┐e ten drugi to ch│am. Sytuacja nie jest ju┐ tak napiΩta, g│≤wnie z powodu nap│ywu nowej kadry graczy do obu ╢rodowisk, graczy kt≤rzy nie mog▒ znaµ starej historii.

Pozosta│y jeszcze kwestie historyczne. Jak wspomnia│em na pocz▒tku, MUDy wywodz▒ siΩ je╢li nie bezpo╢rednio z IRCa, to z innego medium umo┐liwiaj▒cego wieloosobow▒ komunikacjΩ przez sieµ. Jakkolwiek jedno i drugie jest oczywist▒ strat▒ czasu (hej, czytaj▒c to r≤wnie┐ tracisz czas! zr≤b co╢ sensownego!) to istnieje cienk▒ kresk▒ nakre╢lony podzia│ pomiΩdzy u┐ytkownikami jednego i drugiego. MUDowcy twierdz▒, ┐e IRC jako czysta paplanina jest absolutn▒ strat▒ czasu, natomiast IRCownicy uwa┐aj▒, ┐e MUDy by│yby w porz▒dku gdyby nie te g│upie potwory i zagadki. Istniej▒ r≤wnie┐ osoby kt≤re aktywnie u┐ywaj▒ jednego i drugiego i nie przejmuj▒ siΩ takimi drobiazgami jak kwestia s│uszno╢ci - w tym r≤wnie┐ i bogowie MUD≤w. IRC jest zreszt▒ ╢wietnym medium reklamowym dla nowopowsta│ych jak i ju┐ istniej▒cych MUD≤w - mo┐e nadarzy siΩ nowy u┐ytkownik kt≤rego nie interesuje wy│▒cznie bezcelowe mielenie jΩzorem (klepanie w klawiaturΩ).

Ko±cz▒c m≤g│bym zachΩciµ do grania tam gdzie ja gram, ale to by│aby reklama i rednacz m≤g│by j▒ obci▒µ, wiΩc darujΩ sobie. Je╢li bΩdzie zainteresowanie, mogΩ napisaµ drug▒ czΩ╢µ tego tekstu, o ╢wiatach wewn▒trz MUD≤w oraz ich unikalno╢ci - dowolno╢ci struktury i tematu w do╢µ szerokich ramach. Wszelkie bugi w tym tek╢cie kierowaµ do redakcji - byµ mo┐e trafi▒ do mnie. WazelinΩ oraz inwektywy r≤wnie┐ kierowaµ do redakcji - byµ mo┐e NIE trafi▒ do mnie.